[29/04, 5:14 pm] Charudatta: भावपूर्ण श्रद्धांजली
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
'पठाणाच्या घरी ब्राह्मण जन्माला आला'....
इरफानचे वडील असं म्हणण्यामागे काय होतं कारण
>>>>> NEWS18 LOKMAT
📘📙📗📕📘📗📗📕
बॉलिवूडचा लोकप्रिय अभिनेता इरफान खानचं वयाच्या 54 व्या वर्षी निधन झालं आहे. अचानक तब्येत खालावल्यानं इरफानला रुग्णालयात दाखल करण्यात आलं होतं. त्याची प्रकृती चिंताजनक होती आणि त्याच्यावर उपचार सुरू होते. इरफान खान यांना न्यूरोएंडोक्राइन ट्यूमरचा आजार होता. आज मुंबईतील कोकिलाबेन धीरूभाई अंबानी रुग्णालयात त्यानं अखेरचा श्वास घेतला. काही दिवसांपूर्वीच त्याचा अंग्रेजी मीडियम हा सिनेमा रिलीज झाला होता. हा त्याचा शेवटचा सिनेमा ठरला.
बॉलिवूडपासून हॉलिवूडपर्यंत आपल्या अभिनयाची छाप सोडलेल्या इरफान खानला भारतात कोणी ओळखत नाही असा एकही व्यक्ती शोधून सापडणार नाही. इरफानचा जन्म 1967 मध्ये जयपुरमधील एका मुस्लिम पठाण कुटुंबात झाला. त्याचं पूर्ण नाव साहबजादे इरफान अली खान असं आहे. त्याचे वडील टायरचा व्यवसाय करायचे. इरफानचा जन्म पठाण कुटुंबात झालेला असूनही तो लहानपणापासून शाकाहारी होता. यामुळेच इरफानचे वडील त्याला नेहमी पठाणाच्या घरी ब्राह्मण जन्मला आला असे मस्करीत म्हणायचे.
इरफान खानचं स्ट्रगल फार मोठं होतं. जेव्हा इरफानला एनएसडीमध्ये प्रवेश मिळाला त्याच काळात त्याच्या वडिलांचा मृत्यू झाला. यानंतर त्याला घरुन पैसे मिळणं पूर्ण बंद झालं. एनएसडीकडून मिळणाऱ्या फेलोशिपमधून त्याने आपलं शिक्षण पूर्ण केलं. इरफानने त्याची वर्ग मेत्रिण सुतपा सिकंदरशी 23 फेब्रुवारी 1995 मध्ये लग्न केलं. इरफानच्या कठीण काळात सुतपाने नेहमीच त्याला साथ दिली.
सुतपासाठी इरफान धर्म बदलायलाही तयार होता. मात्र सुतपाच्या घरातल्यांनी दोघांचं लग्न लावून दिलं. यामुळे इरफानला धर्म बदलायची गरज पडली नाही. इरफानने एकाहून एक सरस सिनेमांत काम केलं आहे. 2005 मध्ये आलेल्या ‘रोग’ सिनेमात इरफानची महत्त्वपूर्ण भूमिका होती. ‘हासिल’ सिनेमासाठी इरफानला सर्वोत्कृष्ट खलनायकाचा फिल्मफेअर पुरस्कारही मिळाला. यानंतर इरफानने ‘लंचबॉक्स’, ‘गुंडे’, ‘हैदर’, ‘पीकू’, ‘हिंदी मीडियम’, ‘करीब करीब सिंगल’सारखे अफलातून सिनेमे केले.
‘पान सिंग तोमर’ सिनेमासाठी त्याला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा राष्ट्रीय पुरस्कारही मिळाला. 2011 मध्ये भारत सरकारने पद्मश्री पुरस्काराने त्याचा सन्मान केला. गेल्यावर्षीपासून तो न्यूरो एंडोक्राइन या आजाराने त्रस्त आहे. 2 वर्षांपूर्वी त्यानं अमेरिकेत या आजारावर उपचार घेतले होते. आजारपणामुळे तो बॉलिवूडपासून दूर होता. मात्र प्रकृती सुधारल्यावर त्यानं 'अंग्रेजी मीडियम' या सिनेमाचं शूटिंग पूर्ण केलं होतं. याआधी रिलीज झालेल्या त्याच्या ‘हिंदी मीडियम’ सिनेमासाठी त्याला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा पुरस्कार मिळाला होता. मात्र आजारपणातचं शूटिंग पूर्ण केल्यानंतर त्याच्या प्रमोशनलाही उपस्थित राहू न शकलेल्या इरफानचा हा शेवटचा सिनेमा ठरला.
📕📗📙📘📕📗📙📘
[29/04, 8:40 pm] Charudatta: *शेअरिंगचं सौजन्य : हर्षवर्धन*
*वो चमेली कें फुल...*
इरफान खान आज गेला.. गेल्या कित्येक दिवसांपासून तो जाणार अश्या बातम्या कानावर आदळत होत्या. साधारण 15 वर्षांपुर्वी सकाळ वर्तमानपत्रात असताना इरफान खानची मुलाखत घेण्याची संधी मिळाली. एका नामांकित पबमध्ये भेट झाली आणि खूप वेळ गप्पा झाल्या. बाजुला वाजत असलेल्या मोठ्या संगीताच्या आवाजातही इरफानचा खणखणीत आवाज कानावर येत होता. इरफानच्या आयुष्यातील सर्वात महत्त्वाची गोष्ट कुठली होती हे जाणून घेण्यासाठी मी त्याला भेटले होते.
मुलाखतीच्या दरम्यान इरफानने त्याच्या लहानपणीची एक गोष्ट सांगितली. इरफानच्या आजीच्या अंगणात एक चमेलीचा वेल होता. चमेलीच्या फुलांचा सुगंध हा त्यांच्या अंगणात दरवळत असायचा. इरफान त्यावेळी बोलताना मला म्हणाला, त्या चमेलीच्या फुलांनी मला वेड लागायचं. ती फुलं सकाळी कधी उमलतात हे पाहण्यासाठी मी लवकर उठायचो. तो सुगंध मनात साठवुन ठेवायचो आणि माझ्या दिवसाची सुरुवात व्हायची. त्या चमेलीच्या वेलासोबत माझं एक नातं तयार झालं होतं असं त्याने सांगितलं.
इरफानचं वेगळेपण हे तेव्हाच दिसुन आलं होतं. काही माणसं ही खरोखर वेगळी असतात स्टारडमपेक्षा या माणसांकडे मन असतं हे त्यावेळी इरफानशी बोलताना पदोपदी जाणवलं. त्यानंतर इरफान वरचेवर भेटला.. कैसे हो प्रभाजी.. असं म्हणत नंतर पुढचं वाक्य म्हणायचं आपको याद हैं ना चमेली के फुल.. मी म्हणायचे यस सर...
इरफान खानने त्या मुलाखतीत एक इच्छा व्यक्त केली होती. की आमच्या धर्मात आमच्यावर फुलांची चादर चढवली जाते. मी जेव्हा या जगातून जाईन तेव्हा हा चमेलीचा सुगंध माझ्यासोबत असावा असं मला वाटतं. माझ्या अंगावर मी गेल्यानंतर चादर चढवली जाईल तर ती चमेलीची असावी असं मला वाटतं.
आज इरफानचं जाणं फार धक्का लावून नाही गेलं. कारण शेवटचं त्याच्याशी बोलणं झालं साधारण दीड वर्षांपूर्वी तेव्हाच तो म्हणाला, “प्रभाजी चमेली की चादर चढाने का वक्त नजदीक आ रहा हैं..”
आज या टाळेबंदीच्या काळात मिळाली असेल का त्याला ती चमेली.. म्हणुन जीव कासावीस झालाय... तो गेलाय त्याचं फार वाईट वाटत नाहीए... तो सुटलाय.. पण चमेलीचं काय...
मिळाली असेल का त्याला ती चमेली... तो चमेलीचा सुगंध... ???
*प्रभा कुडके*
Prabha Kudke
[30/04, 8:27 am] Charudatta: मकबूल 'फिदा' खान....
© मिलिंद सहस्रबुद्धे
हॉलीवूड मधील डेंजील वॉशिंग्टन हे नाव असं आहे की, "एखादा इंग्लिश मूवी बघू, अरे डेंजील वॉशिंग्टन आहे का? चल भारी असेल मग". जरा तसंच हिंदी पिक्चरच्या वेळेस "इरफान आहे का? तर मग बघूच, चांगला असेल नक्की" असं वाटावं असा Born Actor. ज्याच्या फक्त नावामुळे पिक्चर बघावा, त्या पिक्चर मधे आपल्याला काहीतरी बघायला मिळेल असं वाटावं असा हा मकबूल.... अर्थातच इरफान खान.
वास्तववादी पिक्चर बघायची ज्यांना आवड आणि नशा आहे ना, त्यांच्यासाठी हिंदी चित्रपटसृष्टीने काही हिरे नेहमीच राखून ठेवलेले आहेत. अर्धसत्य मधला घामाघूम होवून धावत पळणारा इन्स्पेक्टर ओमपुरी असेल, "मुंबई का किंग कौन? भिक्कू म्हात्रे" म्हणणारा मनोज वाजपेयी असेल, सरकार मधला के के मेनन असेल, नाहीतर मग "भाई.. सोडा बाॉटल की किंमत तब तक जबतक की वो बंद...जैसे ही बुच खुला...फुस्स..झाग बह जाता है...रह जाता है क्या...पानी" वाला आन मधला पठाणवाडीतला पठाण, इरफान खान असेल. हया सर्वांचा एक वेगळाच 'वरचा क्लास' आहे. म्हणजे 'दहावी फ' असून सुद्धा हे सगळेजण 'बोर्डात' आलेले आहेत.
हो बरोबर ओळखलंत..आज इरफान खान.
उत्तर प्रदेश मधील पठाणी कुटुंबात जन्मलेला एक साधा युपी का लौंढा. मला तो सापडला तो हासिल नावाच्या जिम्मी शेरगील नामक हिरोच्या पिक्चर मध्ये. विद्यार्थी राजकारणावर बेतलेला चित्रपट. त्यात इरफाननी व्हिलनची भूमिका केली होती. टिपिकल उत्तर प्रदेश मधला रणविजय सिंग नावाचा नेता. यूपीच्या बॅकग्राऊंडवर असलेलं हे पिक्चर. त्यामुळे इरफान साठी जणू होम ग्राउंडच होतं. त्यानी त्याचा पुरेपूर फायदा उठवत त्या भूमिकेचं सोनं केलं. त्याला त्या वर्षीचं फिल्मफेअर अवॉर्ड मिळालं. साधारण 2003-2004 साल असेल.
कायम पारोसा दिसणारा चेहरा, बटबटीत बाहेर आलेले डोळे, अगदीच अर्धवट वाढलेली दाढी आणि बोलताना एकीकडे सतत लवंग किंवा काहीतरी खातोय असं वाटावं असा लूक.
तो कितीही मोठा सेलिब्रिटी झाला ना तरी या लुक मधून बाहेर येऊ शकला नाही, अगदी ऑस्कर समारंभातपण. पण हाच त्याचा लुक भल्याभल्यांना वेडं करून गेलाय हे मात्र नक्की.
अभिनय ही तर जबरदस्त ताकदीची बाजू होतीच पण सगळ्यात उजवी आणि महत्त्वाची बाजू म्हणजे डायलॉग डिलिव्हरी. त्याचा प्रत्येक डायलॉग, डिलिव्हरीसाठी कायम लक्षात राहील. भूमिका फक्त चित्रपटापुरती नाही, तर ती वास्तववादी आहे आणि खरंच कोणीतरी असा माणूस आहे, असं वागतोय असं वाटावं इतकी तो ती भूमिका आणि त्याचा अभिनय हुबेहूब करायचा. कित्येक वेळा आपण एखाद्या रस्त्यावर किंवा नाक्यावर टिपिकल पान खात चाललेला माणूस पाहिला ना की उगाच आठवतं च्यायला साला इरफान, त्या अमुक पिक्चरमध्ये तमुक रोल हुबेहूब करून गेलाय. हेच तर त्याच्या यशाचं गमक होतं असं वाटतं.
अर्थातच एनएसडी मधील शिक्षण. हे शिक्षण काही औरच असतं. इथं तुम्हाला शबनम आणि चप्पल घालून जमिनीवरच सत्य अनुभवायला शिकवतात. एकदा का जमिनीला कान लावून शिकलात ना! की मग उंच उड्या मारायला आरामात जमतं. भीती वाटत नाही. जमिनीवर परत खाली येताना पडायची भीती नसते, कारण आधी कित्येक वेळा तिच्यावर पडून आणि आपटून झालेलं असतं.
हासिल पिक्चर नंतर, हया हिऱ्याला स्पर्श झाला तो गुलजार नामक वडाच्या सावलीत वाढणाऱ्या विशाल भारद्वाज ह्या जौहरी दिग्दर्शकाचा. मकबूल...बास मग अजून काय हवं होतं. आप, मै और बॅगपायपर सारखी बैठक जमून आली. आणि ती आल्यावर मैफल तो रंग लानी ही ती. सिर्फ रंग नहीं लायी तर पुरे दुनिया में छा गई.
इरफान खान हे नाव इंटरनॅशनल लेव्हलवर झळकू लागलं. कसं असतं बघा, सर्वसाधारणपणे राहुल आणि सिमरन मागे असणारे सगळे चाहते, अचानक त्यांना इरफान आवडायला लागला. तोपर्यंत हा माणूस त्यांना कुठेच दिसला नाही. बिचारा 1988 च्या सलाम बॉंबे पासून ते मग मकबूल 2004 ला रिलीज होई पर्यंत विविध छोट्या-मोठ्या भूमिका यशस्वीपणे करत होता. पण आपल्याकडे सामाजिक दृष्टीकोनाच्या काचा नेहमी अधूनमधून गाडीच्या वायपर फिरवतात तसा हलवून साफ कराव्या लागतात. मगच आपल्याला दिसतात ओम पुरी, नासिरउद्दीन शाह, गिरिष कर्नाड, मनोज वाजपेयी, नवाजुद्दीन सिद्दीकी आणि इरफान खान ...असे बरेच जण.
मकबूल पासून मात्र इरफानने मागे पाहीलेच नाही. आपल्या पब्लिक नी पण त्याला डोक्यावर घेतलं. मग नॅशनल, इंटरनॅशनल विविध चित्रपटांमध्ये तो झळकू लागला. शाहरुख बरोबर बिल्लू बार्बर, अमितजींबरोबर पिकू, अक्षय कुमार बरोबर आन असे बरेच कमर्शिअल सिनेमे तर केलेच. त्याच वेळेस लंचबॉक्स, पानसिंग तोमर, मदारी यांसारखे वास्तववादी पिक्चर करून तो कायम याद राहिला.
हॉलिवूड मध्ये Slumdog Millionaire, Jurrasic World आणि त्याचा अतिशय गाजलेला Life of Pie. हया चित्रपटांमुळे तर तो अमेरिकेच्या चंदेरी दुनियेत नावाजला गेला. एक मात्र कायम दिसून आलेलं आहे की, ऑस्करच्या वारीत तुम्ही चंदेरी दुनियेत झळाळणारे स्टार असायलाच पाहिजे असं नाही आणि तिथं गुलछबू चेहऱ्यांची गरज नाही. तुम्ही जर हाडाचे नट असाल तर हॉलीवुड कायमच तुम्हाला त्याच्या साम्राज्यात सहभागी करून घेतो. ओम पुरी पासून ते इरफान खान पर्यंत हे वेळोवेळी सिद्ध झाले आहे.
पानसिंग तोमर हा माणूस पुढील कित्येक वर्षांनी इरफाननीच आपला आत्मचरित्र चित्रपट करावा म्हणूनच जन्माला आला होता की काय असं वाटावं, इतका जिवंतपणा त्या पिक्चर मध्ये इरफानने आणलेला आहे. "बिघड मैं बागी होते है साहीब, डकैत मिलते है पार्लमेंट मे!" हा त्याचा डायलॉग इतका जबरदस्त होता की देशाच्या राजकारणाचं कसं चंबळचे खोरे होत चाललंय याची जाणीव हा डायलॉग वेळोवेळी करून देत गेला.
असा हा आपला पानसिंग, कॅन्सरची रेस जिंकण्यासाठी त्याच तळमळीने धावला कधी जिंकला तर कधी हरला. पण न डगमगता लढतच राहिला. मागच्या आठवड्यापासून शेवटची रेस होती त्याची आणि ती लालफित क्रॉस करण्यासाठी, जिंकण्यासाठी त्यांनी दाखवलेली जिद्द खरंच संस्मरणीय राहील. आयुष्याच्या शर्यतीत जरी ती लालफीत तो क्रॉस करू शकला नसला तरी लोकांच्या ह्रुदयात त्याच्या नावाचा लाल रंगाचा हार्ट शेप तो कायम ठेवून गेला.
शेवटी त्याच्याच एका D- Day नावाच्या पिक्चरमधील डायलॉग आठवतो....
"सिर्फ इन्सान गलत नही होते. वक्त भी कभी गलत हो सकता है"
इरफान तुला भावपूर्ण श्रद्धांजली.
© मिलिंद सहस्रबुद्धे
सदाशिव पेठ पुणे ३०
