जीना प्रिया प्रभुदेसाई

#आवडलेल्या_कविता 

लहानपणी गिरगावला दर शनिवारी आजीकडे जाण्याचं एक मुख्य कारण होते म्हणजे जुन्या बिल्डींग्स आणि त्याच्या पाठच्या बाजूला असलेला नागमोडी जिना. लोखंडाचा जिना असला तरी पावसात, वाऱ्यात भिजून त्याला गंज चढायचा आणि लाल दिसायचा. जिन्याच्या पायऱ्यांमध्ये फट असायची आणि जोरात चढून गेलो किंवा उतरलो तर नकळत त्या फटीत पाय अडकून आपण खाली पडू असा पोटात भस्स गोळा यायचा. 

तशी भीती वाटण्यासाठी आम्ही पैज लावायचो आणि कमीतकमी वेळात जिन्यावरून चढ उतार करायचो . 

जेमतेम एक व्यक्ती एका पायरीवर बसेल एवढीच रुंदी होती त्याची.

मी आणि माझ्याहुन थोडीच मोठी  चुलत बहीण एका पाठोपाठच्या पायऱ्यांवर बसायचो आणि ऐ , तुला एक गंमत सांगते म्हणून जे जे काही समोर घडायचे त्याचा वृत्तांत एकमेकींच्या कानात द्यायचो. लहान बहिणी ते ऐकायला मध्ये धडपडायच्या. मग मध्ये येणाऱ्या त्यांच्या कानाला पकडून, त्यांना बाजूला करून परत खुसपूस करायचो.

काय घडतंय हा अंदाज असायचा आणि तो बरोबर आला  की  थ्रिल्लिंग वाटायचे ..कारण हे सगळे  आम्हाला करायची हिंमत नव्हती. आजीचे लक्ष असायचे आणि आमचा मुक्काम संध्याकाळपर्यंतच असायचा. 

 पण तो  जिना आम्हाला नकळत मोठे करायचा.  

.आम्ही तशा लहान होतो आणि चाळीतल्या मुली सॉलिड हुशार होत्या. घरच्या हुशार लोकांना  शेंडी लावायच्या, तिथे आमचे काय! 

या अशा जिन्यावर किती प्रेमप्रकरणे जमली, किती तुटली देव जाणे .

संध्याकाळी उन्हे कलायला लागली की बाबांबरोबर परत दादरला जायची लगबग सुरु असतानाच, हळूच जिन्याकडे लक्ष जायचे. अंधारात दोन आकृत्या दिसायच्या. एकमेकांकडे झुकलेल्या आणि त्यांना सावरणारा , लपवणारा तो सर्पाकृती जिना डोळे मिचकावून आम्हाला बाय करायचा. 

जिना

-------

कळले आता घराघरातुन

नागमोडीचा जिना कशाला

एक लाडके नाव ठेऊनी

हळूच जवळी ओढायाला.

जिना असावा अरूंद थोडा

चढण असावी अंमळ अवघड

कळूनही नच जिथे कळावी

अंधारातील अधीर धडधड.

मूक असाव्या सर्व पाय-या

कठडाही सोशिक असावा

अंगलगीच्या आधारास्तव

चुकून कोठे पाय फसावा.

वळणावरती बळजोरीची

वसुली अपुली द्यावी घ्यावी

मात्र छतातच सोय पाहूनी

चुकचुकणारी पाल असावी.

जिना असावा असाच अंधा

कधी न कळावी त्याला चोरी

जिना असावा मित्र इमानी

कधी न करावी चहाडखोरी.

मी तर म्हणतो - स्वर्गाच्याही

सोपानाला वळण असावे

पॄथ्वीवरल्या आठवणींनी

वळणावळणावरी हसावे…

 वसंत बापट  यांच्या “ जिना” या कवितेने एवढ्या आठवणी जाग्या  केल्या. 

पाठच्या  बाजूने नागमोडी जिना  बनवणाऱ्याच्या  डोक्यात रोमिओ ज्युलिएट नाटक असावे का हा प्रश्न मला नेहेमी पडतो. कारण इथे उभे राहणाऱ्या तमाम जोड्यांची तीच पोझ असायची. 

अंगलगीच्या आधारास्तव

चुकून कोठे पाय फसावा.

पाय  चुकण्यावर श्लेष आहेच. अनेक जोडप्यांची घाईघाईत लग्ने केलेली ऐकली आहेत, आणि जन्मलेल्या मुलाला सातोळा म्हणून जाहीर केलेले  सुद्धा माहित आहे. 

Priya Prabhudesai