एक धागा सुखाचा ,शंभर धागे दु;खाचे ...........
महाराष्ट्राचे वाल्मिकी म्हणून गौरविलेले आणि पंडिती काव्य ,संत साहित्य यावर आपल्या प्रतिभेचे लेणे चढवून ती मराठी शब्दमौक्तिकें जनमानसाच्या श्वासात रुजविणारे'' काव्यसूर्य ग.दि माडगूळकर'' यांच्या सिद्धहस्त लेखणीतून उतरलेले जीवनाचे सार सांगणारे अनमोल शब्द............तितक्याच उत्कटपणे काव्यातील अभिव्यक्ती जोपासून ,ती अधिक सुस्पष्ट करत त्याला संगीताचे सुंदर कोंदण घालणारे बाबूजींचे संगीत.....आणि या शब्द सुरांच्या अदभुत लेण्याला आपल्या दिव्य स्वरातून रसिकांपर्यंत पोचविणारा बाबूजींचा स्वर......आणि तितक्याच समर्थपणे आपल्या सहज सुंदर अभिनयाने रुपेरी पडद्यावर हे गीत जिवंत करणारे श्री राजा परांजपे......सारेच अलौकिक...अद्भुत.....गदिमा , बाबूजी आणि राजा परांजपे यांनी कित्येक चित्रपटात आपल्या सुंदर प्रतिभेच्या आविष्काराची अनुभूती रसिकांना दिली...त्यातील एक चित्रपट म्हणजे ...."जगाच्या पाठीवर...."इतकी वर्षे लोटली तरी या चित्रपटातील गीते आजही तितकीच लोकप्रिय आहेत....तुला पाहते रे तुला पाहते,थकले रे नंदलाला...विकत घेतला श्याम.... एक धागा सुखाचा......!!!!"एक धागा सुखाचा या गीतातील बाबूजींचा हृदयाला भिडणारा स्वर आणि संगीत आणि मिश्र शिवरंजनी सारख्या आर्त रागाची गीताला लाभलेली सुरावट.........याने गीतअजरामर झाले आहे..........
दोन घडीचा डाव .............याला जीवन ऐसे नाव.............पण या दोन घडीच्या ,तीन अंकी नाटकात माणूस ''सुख''या मृगजळाच्या मागे सतत धावत असतो..........बालपण......तारुण्य आणि वार्धक्य या तीन अंकाच्या नाटकात...........बालपण अजाणतेपणात जाते...........तारुण्य मस्तीत जाते.........आणि पैलतीर दिसू लागताच परमेश्वर आठवतो... सुखाचा सदरा शोधण्यात नव्हे सुखाची अधिकाधिक लालसाच माणसाचे आयुष्य व्यापून टाकते............!!!!!!!
या गीतामध्ये जीवनालाच ‘वस्त्र’ असे म्हंटले आहे. “वासांसि जीर्णानि यथा विहाय" या श्लोकात मानवाच्या शरीराला वस्त्राची उपमा देऊन, “प्रत्येक जीवाचा आत्मा ते वस्त्र पांघरून वावरत असतो, एक जन्म संपताच जुने कपडे अंगावरून उतरवून नव्या जन्मात नवे कपडे (नवे शरीर) परिधान करतो.” असे भगवद्गीतेमध्ये सांगितले आहे.इथे संत कबीर आठवतात........... झीनी रे झीनी रे झीनी चदरिया
के राम नाम रस भीनी चदरिया
झीनी रे झीनी रे झीनी
अष्ट कमल दल चरखा डोले
पांच तत्व, गुण तीनि
साईं को सियत मास दस लागे
ठोंक-ठोंक के बीनी
झीनी रे झीनी...
कविवर्य माडगूळकर म्हणतात...........या वस्‍त्रांतें विणतो कोण ?
एकसारखी नसती दोन
कुणा न दिसले त्रिखंडात त्या हात विणकर्‍याचे............
केवढे मोठे जीवनाचे तत्वज्ञान गदिमांनी केवळ दोन ओळीत मांडले आहे......अगदी डोळ्यात पाणी आणणारे समर्पक शब्द...........हे जीवनरूपी वस्त्र विणणारा विणकर कित्ती श्रेष्ठ....एकासारखी दोन वस्त्रे विणत नाही तो......त्याचे फक्त अस्तित्व जाणवते पण त्याचे हात मात्र कोणालाच दिसत नाहीत......!!!!!बाबूजींनी आपल्या भावपूर्ण स्वरात गाऊन ,गीतातील भाव चपखलपणे रसिकांपर्यंत पोचविले आहेत..........बाबूजींचे शब्दोच्चर हि थक्क करणारी अनुभूती होती..........या गीतातील'' दु;खाचे'' हा शब्द त्यातील वेदना पोचवितो तर'' जरतारी हे वस्त्र माणसा'' म्हणताना ''वस्त्र ''या शब्दावरील आघात त्याचा अर्थ अधिक गडद करतो.........येथे ''आयुष्याचे ''याचा उच्चारही खास ''बाबूजींच्या शैलीतील'' आहे........''मुकी अंगडी बालपणाची.......रंगीत वसने तारुण्याची........जीर्ण शाल मग उरे शेवटी.........हे सारे वर्णन ऐकताना'' बालपण,तारुण्य,वार्धक्य'' या माणसाच्या आयुष्याच्या तीन अवस्थांचे यथार्थ दर्शन घडते........यातील'' जीर्ण ''चा दीर्घ उच्चार ''वार्धक्याच्या खुणा'' स्पष्ट करतो.........तिसरा अंतरा पहिल्या दोन अंतऱ्यांपेक्षा वेगळा आहे..........आणि हा बाबूजींच्या स्वरात ऐकणे हि उच्च अनुभूती आहे......या वस्‍त्रांतें विणतो कोण ?
एकसारखी नसती दोन
कुणा न दिसले त्रिखंडात त्या हात विणकर्‍याचे ............यातील ''एकसारखी ''या शब्दावरील छोटीशी हरकत ती वस्त्रे वेगळी आहेत हे सूचित करते..........पुन्हा ''त्रिखंडात ''याचा आघात अन उच्चारही ऐकण्यासारखा.............!!!!!!एकूणच गीताचा अर्थ ,आशय उत्कृष्टपणे व्यक्त करून आपल्या स्वरातील तरल अभिनयानेआणि उत्तम संगीताने हे गीत बाबूजींनी रसिकमनावर ठसविले आहे.... दिव्य अनुभूती देणारे, गदिमा-बाबूजी-राजा परांजपे यांच्या प्रतिभेने नटलेले सुंदर गीत..........!!!!!!
मानसी पटवर्धन
एक धागा सुखाचा, शंभर धागे दुःखाचे
जरतारी हे वस्त्र माणसा तुझिया आयुष्याचे
पांघरसी जरि असला कपडा
येसी उघडा, जासी उघडा
कपड्यासाठी करिसी नाटक, तीन प्रवेशांचे
मुकी अंगडी बालपणाची
रंगीत वसने तारुण्याची
जीर्ण शाल मग उरे शेवटी, लेणे वार्धक्याचे
या वस्‍त्रांतें विणतो कोण ?
एकसारखी नसती दोन
कुणा न दिसले त्रिखंडात त्या हात विणकर्‍याचे
No comments:
Post a Comment