साठ - सत्तरच्या दशकातील बालपणातील
काही सहज गोष्टी..
©️नीलिमा क्षत्रिय
आताच्या पॉश लाइफस्टाईलकडे बघून जुनी साधी सोपी जगण्याची रीत आठवते.
मोठ्या भावंडांची पुस्तकेे, कपडेे लहान भावंडांनी वापरणे ह्यात काहीही गैर नसायचे. मुलांनी शाळेत जायला चप्पल ही गरजेची वस्तूू नसायची. वापरून झालेल्या साड्या, खाली फ्रील लावली की पडदे बनून दारावर सजायच्या.
चाकरमान्यांची घरे बहुदा दोन खोल्यांचीच असायची. पुढच्या खोलीत एक लोखंडी कपाट (कुठल्याही लोखंडी कपाटाला तेव्हा गोदरेजचं कपाट म्हणत)आणि एक लोखंडी पलंग, असणे म्हणजे घर सुखवस्तु असल्याचं लक्षण. सोफासेट फार क्वचित दिसत ते पण लाकडी वेताचे. काळ्या कापडावर पांढरे बटणं, सुईदो-याने शिवून बनवलेले ससेआणि बदकं, म्हणजे कलाकुसरीचं एव्हरेस्ट मानलं जायचं. बहुतेक घरांच्या भिंतीवर ही कलाकुसर फ्रेम मधे मढवून टांगलेली असायची. त्या घरच्या धन्याचा आणि लक्षुमीचा खांद्याला खांदा लावलेला फोटो आणि चारपाच अपत्यांपैकी, साधारणपणे पहिल्या अपत्याचा पालथा पडलेल्या अवस्थेतला निर्वस्त्र फोटो पण एखाद्या भिंतीची शोभा वाढवित असे. अपत्याचा तो निर्वस्त्र फोटो बहुतेक वेळा ते अपत्य कळायला लागलं की स्वत:च्या हाताने उतरवित असे.
स्वयंपाक घरातील मोरी, बेसिन आणि बाथरूम ह्या दोन्ही गरजा पु-या करत असे. मोरीच्या कट्ट्यावर चकचक करत विसावलेले तांब्या पितळेचे हंडे -कळशा, पिंप पार्टीशनची भूमिका बजावत. साबणांची यादी हमाम ,लक्स, लिरिल,जय अशा तीन चार नावांतच आटपायची. धुण्याला स्वे आणि सर्फच मिळायचे,ज्यांना परवडायचे नाहीत ते साबण चूरा वापरायचे.
संडास ही एकट्या कुटुंबाने वापरण्याची चैन तेव्हा नव्हती. ब-याच बाप्पे लोकांचं वर्तमानपत्राचं वाचन ह्या प्रातर्विधीसाठी लावलेल्या रांगेतच होत असे. मागच्या दारी खिळ्याला, ह्या कामी येणारा तारेची कडी बसवलेला डालडाचा डबा टांगलेला असायचा किंवा कोनाड्यात ठेवलेला असायचा. रात्रीच्या वेळी नैसर्गिक विधीचा कॉल येणं, अंधारामुळे लहान मुलांसाठी धडकी भरवणारं असायचं.
पोहे खायला आणि चहा प्यायला असा बशीचा दुहेरी उपयोग असायचा. दांडी फुटलेल्या कपांमधून चटण्या, लोणची सर्व्ह व्हायची. प्रायमस च्या स्टोव्हचं संगीत महिलांना सवयीचं होतं. वटकन नावाची एक वस्तु त्या काळी अस्तित्वात होती. जी आता संग्रहालयात पण सापडणार नाही.
आंबे पिळल्यावर साली व कोयी चोखण्यासाठी मुले नंबर लावून बसायची. आईस्क्रीम पॉट मधल्या आईस्क्रीम एवढंच पॉटमधल्या फॅन ला अडकलेलं आईस्क्रीम चाटण्यासाठी मुलं टपलेली असायची. सायीचं भांडं खरडून खाण्याचे प्रत्येकाचे वार असायचे. तूप कढवल्यावर भांड्याच्या तळाला चिकटलेली बेरी साखर घालून अमृतासमान होती. टरबूज खाल्ल्यावर त्याच्या बिया फेकून देणं म्हणजे भयंकर माजलेपणाचं लक्षण समजले जाई. त्या बिया गॅलरीतल्या फरशीवर वाळवून मग दुपारच्या वेळी बायकांच्या शिळोप्याच्या गप्पांच्या जोडीला मुलांना तोंड हलवायला कामी येत असत. पासष्ट पैशातला 'लेडीज' मधला मॅटीनी म्हणजे महिला वर्गातला पॉप्युलर शो होता. प्रत्येक कार्यक्रमाला वेगळी साडी ही कन्सेप्टच नव्हती. एकच शालू सगळ्या लग्नांमधे घातला तरी कोणी नावे ठेवित नसत.
रेडीओ हे एकमेव मनोरंजनाचे साधन होते. बिनाका गीतमाला, क्रिकेट कॉमेंन्ट्री ऐकायला सगळी तरूण मंडळी रेडीओभोवती कोंडाळं करून बसायची. रेडीओ म्हणजे ह्या वर्गाचा हळवा प्राणसखा असायचा. झोपायच्या वेळी अंथरूणं घालणं हा एक कार्यक्रम असायचा. अंथरूणं घातली की मुलांचा कोलांट्या उड्या हा तर अनिवार्य कार्यक्रम असायचा. डासांना मच्छरदाणीचा धाक होता.
ब्युटी पार्लर हा प्रकार दूरदूरपर्यंत अस्तित्वात नव्हता. खिळ्याला टांगलेल्या आरशापुढच्या छोट्याशा फळीवर अफगाण स्नो,खाकी पावडर, जाई काजळ आणि गंधाची बाटली असायची. (घरी केलेलं काजळ तर बेस्ट मानलं जायचं.) त्या काळातल्या समस्त महिला वर्गाचे प्रसाधन एवढ्यातच उरकायचे. मेकअप चे नावच 'गंध पावडर करणे' हे होते.
वाहन ह्या प्रकारात सायकलच असायची. तिच्या दांडीवर छोटं सिट घरातल्या लहान भावंडासाठी असायचं, त्यापेक्षा थोड्या मोठ्यासाठी मागचं कॅरिअर. छोटं सिट नसेल तर नँपकीनची गुंडाळी. वळवळ करणा-या कारट्याने ती गुंडाळी उचकवली की त्याचे हाल तोच जाणे...
अभावाचा असला तरी तो काळ संस्मरणीय होता..
तुमच्या काय आठवणी???
No comments:
Post a Comment